DỊCH THUẬT
Bản tiếng Việt: Lưa thưa mưa Thái Hồ, phủ mờ Động Đình SanĐâu bóng ngư long, mây mù buông kín mờ không gianNgẫm sự Trương Hàn – Phạm Lãi, bỗng thuyền nhẹ khua gấp nhịp, vệt sóng đã vội tanChiều tà giông bão nổi, quanh co đường gian nan Chí trượng phu, đương buổi thịnh, thẹn cảnh nhànTuổi xanh cớ gì khốn đốn, tóc hoa ngả sắc tànToan buông câu đầm vắng, lại lo chim âu ngờ, chẳng màng tựa thanh quan. Khua chèo qua lau sậy, lặng ngắm con sóng lan. Bản Hán Việt: Tiêu sái thái hồ ngạn, đạm trữ động đình sơn.Ngư long ẩn xử, yên vụ thâm tỏa miểu di gian.Phương niệm đào chu trương hàn, hốt hữu biển chu cấp tưởng, phiết lãng tái lư hoàn.Lạc nhật bạo phong vũ, quy lộ nhiễu đinh loan. Trượng phu chí, đương cảnh thịnh, sỉ sơ nhàn.Tráng niên hà sự tiều tụy, hoa phát cải chu nhan.Nghĩ tá hàn đàm thùy điếu, hựu khủng âu điểu tương sai, bất khẳng bàng thanh quan.Thứ trạo xuyên lô địch, vô ngữ khán ba lan Giải thích: Đây là bài từ của Tô Thuấn Khâm (1008-1048) mà em Cụt Đuôi nhờ […]
Hà Thủy Nguyên dịch Đêm thu gió động mảnh rèm layHiên núi đìu hiu cỏ nêm dàyMột tấm lòng thiền nay đã vẹnDế rầu rỉ rả bởi ai đây. Bản Hán Việt: Thu phong ngọ dạ phất thiềm nha,Sơn vũ tiêu nhiên chẩm lục la.Dĩ hỹ thành thiền tâm nhất phiến,Cung thanh tức tức vị thuỳ đa.
Bản dịch của Hà Thủy Nguyên Kẻ sĩ vỗ bầu ngọcTráng tâm già chửa tan (*)Trăng thu ba chén vung gươm múaBỗng ngâm khúc vịnh lệ chứa chanChiếu phụng ấn triện mực sắc tíaTriệu mời ngự yến chốn cửu trùngTụng ca chí tôn xe vạn cỗThềm son cổng xanh bỡn cợt aiSớm cưỡi ngựa rồng chầu thiên tửĐược ban roi cẩn ngọc san hôNgười đời ai biết Đông Phương SócTiên nhân bị đày chốn Kim MônTây Thi khóc cười đều tuyệt sắcKẻ xấu bắt chước chỉ khổ mìnhQuân vương dẫu yêu thương dáng ngọcTránh sao cung cấm kẻ ghét ghen. (*) Lấy tứ từ 4 câu thơ của Tào Tháo : “Lão ký phục lịch, Chí tại thiên lý. Liệt sĩ mộ niên, Tráng tâm bất dĩ” (Ngựa già nằm trong chuồng/ Chí vẫn nơi ngàn dặm/ Kẻ sĩ đã về già/ Tráng tâm vẫn chẳng nguôi) Bản Hán Việt: Liệt sĩ kích ngọc hồ,Tráng tâm tích mộ niên.Tam bôi phất kiếm vũ thu nguyệt,Hốt nhiên cao vịnh thế sái liên.Phụng hoàng sơ há tử nê chiếu,Yết đế xưng tràng đăng ngự diên.Du dương cửu trùng vạn thừa chủ,Hước lãng xích trì thanh toả hiền.Triêu thiên sổ vãn phi long […]
Bản dịch của Hà Thủy Nguyên Nước trôi miền xa khuấtMây bay biệt ải mờBến cũ dòng lưu luyếnNon xưa mây về chưaHận chàng đến Lưu SaBỏ thiếp chốn Ngư DươngNgọc tuôn tràn đêm vắngĐôi dòng nhạt dung nhanBuồn dãi cùng oanh hótLiễu xanh ai vin cành?Gấm dệt lòng vò võĐèn khêu lệ chứa chanSoi gương nay đã khácChàng về nhận ra chăng. Bản Hán Việt: Lưu thuỷ khứ tuyệt quốc,Phù vân từ cố quan.Thuỷ hoặc luyến tiền phố,Vân do quy cựu san.Hận quân Lưu Sa khứKhí thiếp Ngư Dương gian.Ngọc trợ dạ thuỳ lưu,Song song lạc châu nhan.Hoàng điểu toạ tương bi.Lục dương thuỳ cánh phan?Chức cẩm tâm thảo thảo,Khiêu đăng lệ ban ban.Khuy kính bất tự thức,Huống nãi cuồng phu hoàn.
Bản dịch của Hà Thủy Nguyên: Ky 1 Trăm năm thời thế mặc phong trầnTha phương sông biển biết bao lầnGác vàng chốn cũ đâu còn mộngHư danh đầu bạc vẫn vương thânNgày xuân nhiễm bệnh không thuốc chữaPhù sinh nhập cuộc luống ngại ngầnNgàn dặm quê xa lòng nhung nhớNgựa hèn xe xấu thẹn đông lân Kỳ 2 Lưu lạc nổi chìm ngọn cỏ bồngNam bắc giang hồ túi rỗng khôngVăn chương kiết xác trăm năm ấyTrời đất lênh đênh một kiếp xongMũ vàng vạn dặm chiều đã xếTóc bạc phơ đầu gió thổi tungKim cổ thương tâm lòng còn gợnNon xanh chiều vẫn nhuộm ráng hồng. Bản Hán Việt: Kỳ 1 Bách niên thân thế uỷ phong trần,Lữ thực giang tân hựu hải tân.Cao hứng cửu vô hoàng các mộng,Hư danh vị phóng bạch đầu nhân.Tam xuân tích bệnh bần vô dược,Táp tải phù sinh hoạn hữu thân.Dao ức gia hương thiên lý ngoại,Trạch xa đoạn mã quý đông lân Kỳ 2 Hành cước vô căn nhiệm chuyển bồng,Giang nam giang bắc nhất nang không.Bách niên cùng tử văn chương lý,Lục xích phù sinh thiên địa trung.Vạn lý hoàng quan tương mộ cảnh,Nhất đầu bạch phát tản tây […]
Bản dịch của Hà Thủy Nguyên Trên non hoa đào nở Lả lướt tựa lụa hồng Giỡn xuân sớm diệu huyền Hóa bùn chiều tàn tạ Hoa đẹp chẳng trăm ngày Người đời ai trăm tuổi Thế sự cứ hưng vong Phù sinh đành chơi nhỉ Bữa tiệc kỹ nữ đẹp như hoa Trong vò rượu ngon vàng sóng sánh Sáo biếc tiêu ngọc điệu dặt dìu Được hát to ta cứ hát to Há chẳng thấy Vương Nhung tay gẩy bàn toán ngà (*) Ngày ngày tính toán nào biết đủ. Đài Tam Công đổ mận cũng chết Bạc vàng tiêu tán người đời hưởng Lại chẳng thấy Phùng Đạo tuổi già thỏa phú quý (**) Bậc khanh tướng trải mấy triều vua Chuông vàng, bổng lộc cũng thành không Nghìn năm chỉ còn “Trường Lạc tự”. Giàu sang trước mắt tựa khói mây Đời nay chỉ cười đời xưa thôi Người xưa mộ đã ngổn ngang đầy Xưa nay hiền ngu trơ nấm đất Tử sinh ai vượt ải này đây Khuyên người uống rượu chơi cho đã Cửa tây vầng dương đã xế rồi. (*) Vương Nhung: Người đời Tấn, giàu có nhưng tham tiền, ngày nào […]
Bản dịch của Hà Thủy Nguyên Cõi đời chiếu cố thấy lòng chân Trọng nghĩa đâu phân chuyện phú bần Trước cậy thuốc hay trừ sạch bệnh Nay nhờ thông tỏ giữ yên thân Đinh xe chẳng ném mà giữ khách (*) Nấu thành cao quý nguyện cứu nhân Ơn trời lượng cả sao đền đáp Lòng này xin tỏ với thiên quân. (*) Câu này ý muốn nhắc đến điển thời Hán, một người tên làTrần Tuân vì hiếu khách đã đem ném đinh chốt trên xe của khách xuống giếng những mong khách ở lại chơi thêm với mình. Bản Hán Việt: Nhục mông thanh cố kiến tâm chân Nghĩa tại nguyên vô thị phú bần Tích huệ dược phương điều cửu bệnh Kim tư dịch liệu tế suy thân Bất quan đầu hạt năng lưu khách Chỉ đãi thành cao dục hoạt nhân Tạ đáp thiên hoài vô biệt huống Liêu bằng nhất luật biểu thiên quân
NGHIÊN CỨU
Lời dẫn đầu. Đầu năm 2007, tôi và nhóm cộng sự tại Đài PT- TH Hà Nội may mắn được trao giải thưởng Tuyển chọn của cuộc thi video quốc tế JVC Nhật bản cho cuốn phim phóng sự: “Gia tộc phở Cồ ở Hà Nội“. Và tôi đã lên đường tham dự lễ trao giải tại đất nước Mặt trời mọc chính vào dịp đầu mùa hoa anh đào năm ấy. Cùng đi có đạo diễn Lương Đình Dũng, phim của anh mang tên “Người lái đò” đọat giải cao hơn, là giải đặc biệt của cuộc thi.Sau đó, tôi có theo dõi, tìm hiểu thêm và viết thêm 1 phiên bản cùng tên: GTPCOHN, đăng báo Hà Nội mới chủ nhật (Không nhớ rõ ngày tháng đăng báo)Vừa rồi, tôi có dịp gặp gỡ lại các nhân vật và sửa chữa bổ sung thêm thành bài viết này. Xin giới thiệu cùng các bạn FB yêu mến.Tuy nhiên, bài này có tính chất như là một bài chuyên khảo, khá là dài, ai sốt ruột thì có thể bỏ qua ạ. CON CHÁU ÔNG PHỞ HÀNG ĐỒNGMẹ tôi là người gốc làng nghề đúc đồng Ngũ Xã. Thời […]
I. Ngành nghiên cứu văn học Việt Nam, từ lúc xuất hiện đến nay, đều giữ một cách tiếp cận thống nhất đối với toàn bộ di sản sáng tác ngôn từ của các thế kỷ trước: coi toàn bộ các tác phẩm ấy là văn học, là đối tượng của nghiên cứu văn học. Những năm gần đây đã xuất hiện những ngành nghiên cứu khác, dù cũng lấy di sản ấy làm tài liệu, như Folklore-học, lịch sử tư tưởng, văn hóa học, nghiên cứu tôn giáo v.v…; tuy vậy ở giới nghiên cứu văn học trung đại vẫn chưa có sự tự giới hạn trong định hướng về đối tượng nghiên cứu. Chiếu dời đô (1010) của Lý Công Uẩn, Hịch tướng sĩ (1284) của Trần Quốc Tuấn, Bình Ngô đại cáo (1428) của Nguyễn Trãi − những văn kiện chính trị nhà nước; Đại Việt sử ký (1272) của Lê Văn Hưu, Đại Việt sử ký toàn thư (1479) của Ngô Sĩ Liên − những bộ chính sử, vẫn được mặc nhiên xếp trong cùng loại với những tập thơ: Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, Bạch Vân quốc ngữ thi và Bạch Vân am tập của Nguyễn Bỉnh Khiêm…; và cả với những ngâm khúc, truyện nôm, v.v… Có một căn […]
Việt Nam đã trở lại với cuộc sống bình thường hậu COVID-19, người ta đã nói nhiều đến các cơ hội mới cho một số ngành kinh tế, cũng như dự báo viễn cảnh ngắn và trung hạn không sáng sủa lắm cho một số ngành khác. Trong cuộc khủng hoảng vừa qua, các nhà rạp gặp rất nhều khó khăn nhưng các nhà sản xuất phim Việt Nam có lẽ là ít bị ảnh hưởng hơn. Không giống với ngành du lịch phụ thuộc phần lớn vào khách quốc tế, đối tượng của rạp chiếu là khán giả địa phương, vậy nên tương lai hồi phục là khả quan. Có điều là phải chờ những bộ phim bom tấn Hollywood quay lại, vì giờ khán giả dù muốn lên rạp nhưng nhìn danh sách phim đang chiếu thì lại chẳng biết xem gì,. Chính thế mà mới thật đáng tiếc rằng chúng ta không đủ sức sản xuất để phim để lấp đầy khoảng chân không còn kéo dài này. Chưa từng có, và sau này cũng khó gặp lại, một mùa hè vắng bom tấn Hollywood như mùa hè 2020, một thị trường lẽ ra phải là “đại […]
VẤN ĐỀ 1 Chủ nghĩa hiện đại (modernism), cả thuật ngữ lẫn khái niệm, như ta biết, được dùng trước hết để mô tả thực tiễn văn nghệ phương Tây. Thế nhưng ở học thuật phương Tây (Tây Âu và Hoa Kỳ) thuật ngữ này chỉ đến những năm 1980 mới được thừa nhận là xác đáng để mô tả một tiến trình của lịch sử nghệ thuật . Trước đó sách báo phương Tây chỉ ghi nhận “phong cách hiện đại” (từ tiếng Pháp : modern, – nghĩa là mới nhất, hiện thời) như một khuynh hướng nghệ thuật (kiến trúc, đồ họa, nghệ thuật trang trí ứng dụng) ở châu Âu và Hoa Kỳ cuối thế kỷ XIX đầu XX: ở Bỉ, Anh, Mỹ nó được biết đến dưới tên gọi “Art Nouveau“, ở Áo: “Sezessionstil“, ở Italia : “Stile Liberty“; chỉ ở văn học tiếng Tây Ban Nha mới dùng từ “modernismo“. Một thời gian dài kể từ những năm 1960, “chủ nghĩa hiện đại”( tiếng Nga: modernizm) là khái niệm của các ngành mỹ học, nghệ thuật học, nghiên cứu văn học, phê bình văn nghệ ở Cộng đồng Xã hội chủ nghĩa thế giới, trước hết là […]
Trong vài thập niên qua, nền kinh tế, xã hội và văn hóa của người dân tộc thiểu số ở miền núi Việt Nam đã có những biến đổi sâu sắc dưới tác động của nhiều yếu tố, động lực khác nhau. Về vĩ mô, đó là tác động của quá trình toàn cầu hóa, hiện đại hóa và thị trường hóa. Bên cạnh đó là những thay đổi về mặt chính sách phát triển từ các cơ quan nhà nước kể từ khi thực hiện đường lối đổi mới, mở cửa đất nước, hội nhập quốc tế. Một trong những yếu tố mang tính hạt nhân của các quá trình biến đổi ở miền núi là sự thay đổi về tư duy của con người. Với tư cách là chủ thể tiếp nhận, những người dân tộc thiểu số ở miền núi đã tiếp nhận/chịu nhận những tác động to lớn từ nhiều làn sóng khác nhau, trong đó có kinh tế thị trường. Kinh tế thị trường đã làm thay đổi tư duy của người dân tộc thiểu số theo hướng thị trường hóa ở các mức độ khác nhau. Tuy nhiên, quá trình thay đổi tư duy […]
Gia Cát Lượng tiên phong đạo cốt, Trương Phi mặt đen dữ dằn, Thục tốt Ngụy xấu… Tất cả những nhận định dựa trên các ấn tượng ấy ở người đọc “Tam quốc diễn nghĩa” đã định hình nên thái độ của chúng ta đối với các nhân vật lịch sử thời Tam Quốc. Hiện nay, không phải chỉ ở Việt Nam, nhiều nhà nghiên cứu và phê bình phương Tây vẫn dựa trên “Tam Quốc diễn nghĩa” để tìm hiểu về thời Tam Quốc. Một phần vì họ tiếp cận lịch sử của giai đoạn này không phải vì mong muốn đi tìm các mảnh vụn lịch sử, mà từ mong muốn hiểu văn hóa Trung Quốc thông qua cuốn tiểu thuyết nằm trong Tứ đại danh tác có ảnh hưởng lớn nhất đất nước đông dân và đang có ảnh hưởng lớn tới sự chuyển mình của thế giới. Người Việt chúng ta cũng say mê theo tiểu thuyết mà xa lạ với các sử liệu thời Tam Quốc bởi vì chúng ta hứng thú và hả hê với các biểu hiện tính cách nhân vật qua ngòi bút của La Quán Trung mà ít khi chú ý […]
Mỗi khi nhắc đến chiến tranh, bất cứ ai biết về thần thoại Hy Lạp đều sẽ nghĩ đến Ares và sự khát máu, cuồng sát của anh chàng. Tuy nhiên, trong thần thoại Hy Lạp cũng cho thấy, khi có cuộc chiến, có rất nhiều thần chiến tranh xuất hiện, và không phải cứ cuồng sát, khát máu thì đều là Ares. Trong video này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về Ares và một số vị thần chiến tranh khác trong thần thoại Hy Lạp.
FOXSTUDY gặp gỡ, học hỏi, nghiên cứu và cùng phát triển
Đừng ngần ngại. Hãy tham gia cùng chúng tôi ngay!
Cộng đồng tác giả & dịch giả FoxStudy là nơi các bạn có thể đăng tải và theo dõi các nghiên cứu và tác phẩm dịch, sáng tác văn chương độc lập.
Đây cũng là nơi các bạn có thể kêu gọi gây quỹ, bày tỏ sự ủng hộ hoặc tìm người hợp tác trong các dự án dịch thuật, nghiên cứu và sáng tác.
