DỊCH THUẬT
Facebook gần đây đã chặn tài khoản của nhiều nhà nghiên cứu thuộc Đại học New York (NYU), những người đang vận hành Ad Observer, một dự án giải trình lần theo thông tin sai lệch có trả tiền, ra khỏi nền tảng của Facebook. Điều này có một ẩn ý lớn: nó không chỉ là về tính minh bạch, mà còn bởi quyền tự quản của người dùng và cuộc chiến với phần mềm tương thích. Ad Observer là một tiện ích mở rộng dạng trình duyệt có nguồn tự do/mở được sử dụng để thu thập quảng cáo trên Facebook để theo dõi độc lập. Facebook từ lâu đã phản đối dự án, nhưng quyết định tấn công mới nhất vào Laura Edelson và cộng sự của cô là một đòn đánh đầy quyền năng vào tính minh bạch. Tệ hơn là, Facebook đã biến sự xâm phạm này thành việc bảo vệ quyền riêng tư của người dùng. Việc “tẩy trắng quyền riêng tư” này là một hành động nguy hiểm làm gợn đục nơi xuất phát của các mối đe dọa quyền riêng tư. Càng trầm trọng hơn là, công ty đã đánh tráo khái niệm […]
Ý nghĩa của trẻ em và quyền trẻ em “Nhân loại phải dành cho trẻ em những gì tốt đẹp nhất” – Tuyên ngôn Geneva. Định nghĩa trẻ em Về mặt từ nguyên, thuật ngữ “child” (đứa trẻ) xuất phát từ infans trong tiếng La-tinh, mang nghĩa “người không biết nói”. Trong tiếng La Mã, thuật ngữ này chỉ đứa trẻ từ khi sinh ra cho đến khi 7 tuổi. Khái niệm trẻ em đã phát triển đáng kể qua nhiều thế kỷ và các nền văn hóa để cuối cùng nhằm chỉ định con người từ khi sinh ra cho đến khi trưởng thành. Nhưng quan niệm này rất rộng và độ tuổi thành niên giữa các nước rất khác nhau. Công ước về Quyền Trẻ em năm 1989 định nghĩa thuật ngữ “trẻ em” chính xác hơn: “Một đứa trẻ là bất kỳ con người nào dưới mười tám tuổi, trừ trường hợp luật pháp áp dụng cho trẻ em đó quy định độ tuổi thành niên sớm hơn” Định nghĩa trên và tất cả các văn bản liên quan đến phúc lợi trẻ em chứa đựng ý tưởng rằng trẻ em là một con người có quyền […]
Tổng quan lịch sử về sự phát triển của Quyền trẻ em Vào Thời cổ đại, không ai nghĩ đến việc bảo vệ đặc biệt cho trẻ em. Vào Thời Trung cổ, trẻ em được coi là “những người lớn thu nhỏ”. Đến giữa thế kỷ 19, một ý tưởng mong muốn bảo vệ đặc biệt cho trẻ em manh nha tại Pháp, điều này đã tạo điều kiện cho sự phát triển mang tính tiến bộ của “quyền trẻ vị thành niên”. Kể từ năm 1841, luật pháp bắt đầu bảo vệ trẻ em ở nơi làm việc. Kể từ năm 1881, luật pháp của Pháp bao gồm quyền được giáo dục của trẻ em. Vào đầu thế kỷ 20, việc bảo vệ trẻ em bắt đầu được thực hiện, bao gồm bảo vệ trẻ trong các lĩnh vực y tế, xã hội và tư pháp. Loại hình bảo vệ này khởi xướng đầu tiên ở Pháp và sau đó lan rộng khắp châu Âu. Kể từ năm 1919, sau khi thành lập Hội Quốc Liên (sau này trở thành Liên Hợp Quốc – LHQ), cộng đồng quốc tế đã bắt đầu coi trọng khái niệm đó và thành […]
Tóm tắt Tiếng ồn đóng vai trò như một tác nhân gây ô nhiễm môi trường và những ảnh hưởng xấu của nó đối với sức khỏe ngày càng được thừa nhận. Ngoài ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống thính giác (ví dụ, mất thính giác và ù tai do tiếp xúc với tiếng ồn ở mức độ cao), tiếp xúc với tiếng ồn mức độ thấp mãn tính gây ra căng thẳng tinh thần liên quan đến các biến chứng phổ biến về tim mạch. Theo ước tính gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới, việc tiếp xúc với tiếng ồn giao thông là nguyên nhân làm mất đi hơn 1,5 triệu năm sống khỏe mạnh mỗi năm chỉ riêng ở Tây Âu, một phần chủ yếu liên quan đến sự khó chịu, suy giảm nhận thức và rối loạn giấc ngủ. Cơ chế cơ bản của căng thẳng tinh thần do tiếng ồn tập trung vào sự gia tăng nồng độ hormone căng thẳng, huyết áp và nhịp tim, do đó tạo điều kiện cho sự phát triển của các bệnh mạch máu não như đột quỵ, tăng huyết áp động mạch, thiếu máu cơ […]
Năm Nhâm Dần 2022 đã đến và đâu đó khắp Việt Nam người ta trưng lên những bức tượng hổ xấu xí thể hiện cho thứ tâm thức lệch lạc và hèn yếu. Có phải chúa sơn lâm đích thực đã vắng bóng quá lâu? Không phải con hổ bị sa cơ trong cũi sắt của Thế Lữ, Mãnh Hổ của William Blake thiêng liêng, mạnh mẽ và hung dữ như “Bài ca man rợ” của Đinh Hùng. Tôi xin được liều dịch lại bài thơ Mãnh Hổ của William Blake với hi vọng oai linh của Mãnh Hổ có thể thổi bay những bức tượng hổ hèn nhược xấu xí đang lan truyền trên mạng. Bản dịch của Hà Thủy Nguyên: Mãnh Hổ Mãnh Hổ, bừng ánh dươngGiữa chốn rừng sâu những đêm trườngTay thần mắt thánh ai đảm đươngTạo tác nên hình dáng oai hùm? Vực sâu muôn trượng trời cao thẳm.Lửa thiêng rực ánh mắt phi phàm ?Tham vọng ấy đấng nào sẽ dám?Tay ai khởi lửa cõi tối tăm? Và đôi vai nào, nghệ thuật naoBện muôn thớ tim của anh hào?Và khi tim hùm vừa gõ nhịpChân thì run rẩy, tay thì khiếp? Búa nào […]
“Phát hiện” này giải thích làm thế nào mà việc trồng chè, loài cây mà trong các sách chuyên khảo và nghiên cứu kinh tế trước năm 1935 vẫn được coi là một loại cây trồng ‘trong vườn’ có tầm quan trọng kinh tế thứ yếu, nhanh chóng trở thành mối quan tâm chủ yếu trong tỉnh.”[1] “Phát hiện” của tác giả trong báo cáo năm 1939 này về việc thuộc địa hóa tỉnh Phú Thọ[2] liên quan đến 1.866 đồn điền chè trái phép với tổng diện tích là 5.000 ha và được thiết lập trên vùng đất được coi là khu bảo tồn rừng quốc gia vĩnh viễn. Sự tích tụ nội sinh đáng ngạc nhiên này đã xảy ra mà chính quyền bảo hộ Bắc Kỳ không hề hay biết và nằm ngoài kế hoạch phát triển chính thức[3]. Như thế, đã quá rõ là tại sao, ngoại trừ một vài ghi chú và báo cáo được viết sau sự kiện trên, lại không có tài liệu chính thức nào đề cập đến phong trào thuộc địa hóa này trước năm 1935; vì nhìn chung, chính quyền thuộc địa không hề hay biết gì về nó, và […]
Tóm tắt Bài báo này đề cập đến cách phong trào của người nghèo không chịu thừa nhận những miêu tả chi phối về ‘người nghèo’ như một khối bạo lực trong diễn ngôn công khai Nam Phi đương thời. Để khám phá cách Abahlali baseMjondolo, một phong trào người nghèo hàng đầu, nêu rõ đại diện của chính họ về ‘người nghèo’, tôi xem xét hai phương pháp thực hành sư phạm và trí tuệ cơ bản được các thành viên phong trào xác định: thứ nhất, các phiên thảo luận trong đó các thành viên phản ánh kinh nghiệm của họ khi vận động như Abahlali và thứ hai, trang web mà qua đó phong trào lưu trữ một thư viện kiến thức cây nhà lá vườn của riêng mình. Tôi cho rằng những thực hành trí tuệ này mở ra không gian mới cho người nghèo tự đại diện cho các thành viên phong trào và công chúng bên ngoài các khu định cơ ổ chuột. Thông qua những không gian này, Abahlali thể hiện và khẳng định trí thông minh tồn tại trong các khu định cư tạm bợ, đồng thời yêu cầu công chúng suy […]
NGHIÊN CỨU
Đâu từ hồi 2012, phía ngoài vĩ tuyến có kẻ đồn là trong phòng ngủ Tổng thống Ngô Đình Diệm có treo câu đối khảm trai như vầy: 未出土時先有節 Vị xuất thổ thời tiên hữu tiết 到崚雲處也虚心 Đáo lăng vân xứ dã hư tâm Nghĩa là: Chưa trồi khỏi đất thì đã có lóng (Chữ “Tiết” ở đây vừa có nghĩa là lóng tre lóng trúc, vừa ám chỉ tiết tháo của người quân tử); [Chừng lớn lên] cao tới tầng mây mà lòng vẫn rỗng không. Câu đối độc đáo ở chỗ không có chữ “Trúc” nào, mà vẫn khiến người đọc nhận ra rõ là tả trúc. Tổng thống Ngô Đình Diệm vốn tâm đắc hình tượng cây trúc. Từ lá cờ cho tới dấu triện, mộc, thậm chí trên đồng tiền thời ông cũng có hình trúc. Có lẽ bởi đó mà người ta đồn ra vậy chăng? Cờ Tổng thống “Tiết trực tâm hư”Con dấu Bụi Trúc: Trong Dinh Gia Long hồi trước có trưng bày đủ thứ con dấu, con triện của Tổng thống, Phó Tổng thống, các Bộ trưởng, Tư lệnh Vùng, vân vân. Sau “giải phóng”, dinh này thành Bảo tàng Lịch sử, […]
Là nhà thơ tiền chiến, sau khi chối bỏ hai tập “Thơ thơ” và “Gửi hương cho gió” làm nên tên tuổi mình, Xuân Diệu khôn khéo lánh xa tụi Nhân Văn-Giai Phẩm để được lòng tin của Ba Đình. Từ đó ông trổ thập bát ban võ nghệ, viết đủ thứ từ thơ, đoản văn, bút ký cho tới phê bình. Bộ tiểu luận “Các nhà thơ cổ điển Việt Nam” (Nxb Văn Học, Hà Nội 1982) của ông được “dư luận” tán thưởng, đoạt cả giải thưởng quỷ gì đó, có thể coi là công trình tiêu biểu cho biệt tài bình thơ của ông. Công tâm mà nói, bộ sách đồ sộ 2.000 trang tâm huyết này của Xuân Diệu có vô số chỗ cà giựt xàm xí mứng, tôi không huỡn để vạch ra cho hết, chỉ tạm trích ra phân tích vài đoạn nhỏ trong phần Diệu phê bình tập thơ nôm “Quốc âm Thi tập” của Nguyễn Trãi. CHỐT ĐUỔI XE Đại khái Xuân Diệu tự cho mình bổn phận phải khen tuốt thơ Nguyễn Trãi, hay dở thơm thúi gì cũng phải khen bằng được; và trên hết, không quên nhiệm vụ của […]
十載倫交求古劍 Thập tải luân giao cầu cổ kiếm 一生低首拜梅花 Nhất sinh đê thủ bái mai hoa (Kết bạn mười năm cầu thanh gươm cổ; Một đời chỉ cúi đầu trước hoa mai). Sách giáo khoa môn văn tiểu học ở ta đều khẳng định đây là câu đối của Cao Bá Quát (1809-1855). Khoảng 20 năm nay, có người lại cho đây là câu đối của Tri phủ Hán Dương (Hồ Bắc) là Ngải Tuấn Mỹ đề tặng Nguyễn Tư Giản (1823-1890) khi ông này đi sứ Mãn Thanh năm 1868. “Phát hiện” này làm người có tinh thần tự tôn dân tộc rất bất bình, họ cãi bằng được là chỉ Thánh Quát của ta mới có hào khí bốc trời nhường ấy, thanh cao nhường ấy. Như Hoàng Phủ Ngọc Phan có bài trên tạp chí Sông Hương, đòi “trả lại hào khí cho thanh bảo kiếm của người quốc sĩ và trả lại thanh khí cho loài hoa mai của người nghệ sĩ”[1]. Tôi cho đây là một câu đại ngôn, kiểu cao hứng nói càn. Cao Bá Quát mà thành bậc quốc sĩ thì ghê thật! Còn “thanh khí” với hoa mai thì xin thưa, trong […]
Vàng là kim loại quý, những ích lợi của vàng khỏi kể thêm rườm; những ai không biết giá trị của vàng thì đi khám tâm thần, nha nha! Bài viết này vì vậy xin được khoanh lại, chú trọng vào một diệu dụng của vàng mà ít ai để ý, đó là vàng hoàn toàn có thể ăn được, theo nghĩa đen. THẾ GIỚI Trước hết, cần hiểu ăn vàng là một hành vi văn hóa, một tập tục lâu đời. Tiêu biểu là nền văn minh Ai Cập cổ đại cách nay 5.000 năm. Từ thời đó, với người Ai Cập thì Thần Ra – Thần Mặt trời – là vị thần tối linh. Ánh nắng ban mai của thần liên quan tới sức mạnh sáng tạo. Và vàng, với ánh kim chói lọi của nó, được xem là hiện thân của Thần Ra. Người Ai Cập cổ đại do đó đã dùng vàng làm đồ trang sức, bùa hộ mệnh và mặt nạ Pharaoh, với niềm tin nó có thể bảo vệ sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Họ đã cực kỳ minh triết khi sớm nhận ra kẻ phàm phu nào chịu khó ăn vàng […]
Thần Tài là vị thần chủ quản kim tiền, tài phú của Trung Hoa. Tiền bạc là mối bận tâm hàng đầu suốt kiếp, nên thần Tài đặc biệt được hâm mộ. Tùy theo vùng miền, nghề nghiệp mà có những truyền thuyết khác nhau về thần Tài. Đếm sơ số lượng các truyền thuyết phổ biến cũng băm mấy trự, dư sức lập hai đội bóng, với cả hàng ghế dự bị. Có thể nói, về truyền thuyết thì thần Tài đa dạng và phức tạp nhất. Phân biệt theo tín ngưỡng thì có thần Tài của Đạo giáo, Phật giáo[1], và tín ngưỡng dân gian. Theo hình tượng lại có Văn Tài thần với Võ Tài thần. Đã “Ngũ đại Tài thần” (coi sóc bốn phương và trung ương), lại thêm “Tứ phương Tài thần”, gộp lại thành bộ “Cửu lộ Tài thần”, khiến người ta không khỏi hoa mắt ù tai. Ở đây chỉ điểm danh vài vị nổi bật[2]. 1- NGŨ ĐẠI TÀI THẦN 五大財神 – Vương Hợi 王亥: thủ lĩnh đời thứ 7 của bộ lạc Thương; cũng là tổ 8 đời của Thành Thang (vua thành lập nhà Ân). Hợi phát triển chăn nuôi, […]
Tục thờ Táo quân có từ rất sớm. Trong “Lễ ký”, bộ sách do các môn đệ Khổng tử ghi chép, ở thiên “Điển lễ hạ” đã có nói về việc thờ cúng này. Tức là ít ra, từ hơn hai ngàn năm trước, người Tàu đã có tục cúng Táo quân. Thời xưa dùng bếp lò bằng đất nung để đun củi, lò đất này được người trong nhà kính trọng, bởi nó tượng trưng Táo thần; dân gian có tục kiêng kỵ khua gõ lên hoặc hỗn xược hơn, bước ngang lò. Về sau, khi biết đốt bằng than, dầu, gaz… bếp lò ngày thêm tiện dụng và mỹ quan hơn, nhưng tín ngưỡng Táo quân vẫn giữ vẹn nếp cũ. Về Táo thần, tựu trung có 6 thuyết chính. 1- Theo “Hoài Nam tử” (bộ sách thể hiện tư tưởng Lão Trang, hoàn thành năm 139tr.Cn), thiên “Vi chỉ”, thì Hiên Viên (tức Huỳnh đế) sau khi mất, về trời được Ngọc đế phong làm Táo quân. 2- Theo “Chu Lễ”, bộ điển tịch về quan chế được biên soạn thời Chiến quốc (770-476trCn), thì Chúc Dung 祝融 (còn gọi Xích đế, vị thần lửa) là Táo […]
Thiên di là sự kiện lớn đời người, cũng là hiện tượng tất yếu trong lịch sử phát triển của nhân loại. Riêng ở Trung Hoa, hơn 4.000 năm qua, vì nhiều lý do, lớp lớp người Tàu đã phải chấp nhận tha hương để mưu cầu hạnh phúc. Lịch sử Trung Hoa từng có nhiều cuộc thiên di quy mô. Xuyên suốt từ Tiên Tần cho đến cận đại, những làn sóng dịch chuyển dân cư của Trung Hoa đã gây xáo trộn lớn cũng như tạo ra những thúc đẩy kinh tế, giao thoa văn hóa ở các khu vực mà chúng hướng tới. Thời xa xưa ấy, có nhiều nguyên nhân khiến dân Tàu phải lựa chọn thiên di: vì chính trị, kinh tế, quân sự, thiên tai, và cả lý do tín ngưỡng. Tình trạng thiên di thường cực kỳ phức tạp, mỗi thời kỳ có những đặc trưng riêng, với khuynh hướng, quy mô, cự ly, và hình thức khác nhau. 1- THỜI TIÊN TẦN Truyền thuyết về giai đoạn huyền sử Tam đại (Hạ-Thương-Chu) phản ánh những cuộc di cư lớn của các bộ lạc. Trận chiến khốc liệt ở Trác Lộc[1] cho thấy […]
FOXSTUDY gặp gỡ, học hỏi, nghiên cứu và cùng phát triển
Đừng ngần ngại. Hãy tham gia cùng chúng tôi ngay!
Cộng đồng tác giả & dịch giả FoxStudy là nơi các bạn có thể đăng tải và theo dõi các nghiên cứu và tác phẩm dịch, sáng tác văn chương độc lập.
Đây cũng là nơi các bạn có thể kêu gọi gây quỹ, bày tỏ sự ủng hộ hoặc tìm người hợp tác trong các dự án dịch thuật, nghiên cứu và sáng tác.